Vwa Rezistans Popilè (No35) : Nouvèl Gaye, Pèp La Paka Manje! Lavichè Ap Touye l, Ki Kote Sa Soti?
Depi egzistans klas sosyal yo, yon minorite toujou ap enpoze dominasyon l ak fòs, sou gwo majorite a. Minorite sa deklanche anpil gè sou tout kontinan yo, pou soumèt pèp rekalsitran, redwi yo an esklavaj, vann yo tankou yon byen òdinè pou ranmase richès. Pandan plizyè syèk, pèp nan peyi domine yo ap bourike, pou angrese ti ponyen oligachi ak jwisè sa, k ap brase ekonomi ak politik nan peyi anvayisè yo. Apre gwo lagè 1945 lan, ki te boulvèse mond lan nan tout domèn, peyi ki t ap goumen yo, pral gen volonte antre nan diskisyon ak konsètasyon, pou wè sou ki pye limanite ta dwe repedale, paske batay yo te fini, tout peyi belijeran yo te anvi amenaje mond lan, pou lapè ak pwosperite kouvri limanite. Pami tout tantativ ki te fèt, kreyasyon Loni kòm asanble pou pèp yo rankontre pou diskite, te fasilite reyinyon “Bretonn Woud ” la ( yon vil Etazini), pou mete kanpe zouti devlopman nesesè, pou ede pèp gwo peyi oksidantal yo viv pibyen odetriman peyi depandan yo. Yo deside monte yon bann enstitisyon finansye ak ekonomik tankou FMI ak Bank Mondyal, pou regile sistèm finansye ak monetè nan mond lan. Malerezman, apre kèlketan, lòt peyi yo konstate ke oksidan akapare enstitisyon sa yo, pou fè pase sèlman enterè yo. Konsa, FMI, Bank Mondyal tounen yon zam nan men peyi ewopeyen ak ameriken pou dechèpiye richès peyi depandan yo nan lemond.
Pandan Kowona, peyi oksidantal yo te deside kouvri mond lan ak papye monè ( dola us ak ewo), pou achte matyè premye nan peyi domine yo, ki pagen mwayen itilize tout kòlonn papye zòrèy bourik sa yo, pou achte byen nesesè, nan peyi oksidan yo kòm sadwa, pou ekilibre jesyon finans lakay yo. Papye zòrèy bourik yo rete papil, ak pakêt nan peyi depandan yo, pandan ke yo pajwenn achte tout sa yo bezwen sou mache mondyal la. Enflasyon mete pye, ak konsekans previzib la, peyi kolonyalis yo fòse peyi viktim yo, pote kwa maladi kovid la. Sepandan, kòm vòl la t ap fèt san fèmen baryè, nan twoke kòn ak Larisi, Ris ak alye l yo, kreye kondisyon pou enflasyon sa ak lavichè a, rive devan pòt peyi oksidantal yo. Panik la jeneral, li touche tout kontinan yo, opwen n ap mande poukisa grangou ki kreye a, frape Ayiti pi di?
“Lawouze fè banda toutan solèy pa leve “. Tout peyi oksidan yo t ap kraze chèlbè kòm peyi modèl, lòt moun dwe swiv. Kovid19 la rive kòm yon kout tonè ki mete yo toutouni. Yo wè anba yo, nan yon sistèm sante ki baze sou mezi lajan, mezi wanga. Kòm swen sante a rete trè chè lakay yo, popilasyon peyi sa yo te lage pou kont yo. Nan Etazini, Lafrans, Itali elatriye, moun t ap mouri kou mouch nan lari, anba pyebwa paske Leta rich sa yo, pa mete lopital pou bay moun ki malad swen, aloske nan peyi kote Leta bay enpòtans pou sante moun, kowona pase sou do yo, tankou dlo sou plim kanna; Lachin, Venezyela, Vyetnam ak Kiba pa egzanp. Ekonomi, pwodiksyon ak sikilasyon byen ak lajan te bloke toupatou, e zafè tout peyi te bese. Konsa, pou rete nan lojik pigwo kraze piti a, peyi oksidan yo deside al achte matyè premye yo ak papye monè zòrèy bourik nan peyi depandan yo, pou fòse peyi domine yo sipòte dega kowona kreye a. Toutfwa, kòm nen yo tout kote, yo deklanche yon eskonbrit an Ikrèn pou anmède Larisi, pandan dèyè yo te toutouni. Larisi mete kakachat la deyò, e lavichè a panike tout moun alawonnbadè. Poukisa Ayiti pi frape ak fenomèn lavichè sa?
Ameriken yo mete lapat sou neyokoloni Ayiti depi byen lontan. Nan fen lane 70 yo, Janklod Divalye siyen kontra CBI la, ki se yon akò peyi karayib yo te aksepte, pou se peyi Etazini ki voye manje vann nan peyi sa yo, pandan pèp yo dwe al travay nan faktori soutretans pou fè lajan pou peye pwodwi dechè ameriken yo. Tout peyi karayib yo dwe sispann travay latè. Se pou tèt sa, Etazini mete FMI ak Bank Mondyal pou siveye aplikasyon seri akò selera sa yo ke domèstik ki nan tèt peyi dAyiti toujou chache aplike. ODVA ki te dwe bay diri kraze, peyizan yo pajwenn angrè ak semans, tè fètil peyi a sabote, tout anbriyon agro-endistri nan peyi Desalin nan fèmen.
Swadizan dirijan pabò isit pa pran okenn mezi, pou kontwole katastwòf ki anonse nan lemond nan. Donk, danje a pa nan ajennda ekip Gang PHTK ki sou pouvwa, paske yo dwe rèspekte volonte mèt neyokoloni an, ki vize èkstèmine pèp ayisyen an. Anplis, anpil nan mizerab sa yo deja pare, pou al mande charite devan pòt ONG, pou al chache fè lajan.
Kidonk, pwoblèm pèp ayisyen an ki tounen lavabo anba bouch tout moun nan lemond, kòm pèp ki pi vilnerab, pa yon kesyon ki dwe abòde alalejè. Koz yo gen anpil rasin e yo soti plizyè kote. Nan akò “CBI “, ameriken te kole nan gòj peyi Karayib yo depi fen lane 70 yo, li te klè pwodiksyon nasyonal la te dwe disparèt pou fè plas ak pwodui ameriken yo sou mache nasyonal ayisyen an. Domèstik Janklod Divalye ki te bezwen ameriken yo aksepte pou l kontinye rete kòm Prezidan avi, malgre l te yon manm initil, te sakrifye avni peyi a pou fè patwon l yo plezi nan wachintonn. Pi devan mezi FMI, Bank Mondyal, pran nan Finans peyi a, kase ren tout pwodiksyon Ayiti, fè goud la tounen zòrèy bourik e anfonse pèp la nan chomaj. Jodi a, domèstik ensiyifyan, ajan enperyalis yo, ki nan Gang PHTK, nan SDP, Fizyon ak pitit Desalin, ap trennen fès yo devan manzè Lalim ak diplomat “Core-Gwoup ” , pou montre fidèlite ak jenewozite yo, pou kontinye aplike lòd FMI ak Bank Mondyal, akondisyon yo jwenn yon timoso pouvwa pou fè lajan. Sepandan, pèp la dwe rale kreyon l make, jou liberasyon an pa lwen rive, pou l mobilize tout bon, pou bay ni Gang PHTK, ni enperyalis yo ni fòs politik dwategòch k ap ranpe pou pataje pouvwa ak Gang PHTK yo, monnenpyès yo.
Viv Mobilizasyon Pèmanan Pèp La!
Viv Inite Popilè a. Libète ou Lanmò.
Komite Rezistans Popilè Benwa Batravil, KRPBB, 25 jiyè 2022.
