Yon gwoup sòlda Dominiken rantre sou teritwa Ayisyen an jedi 29 septanm 2022 an apre yon ensidan ki te pase nan pak endistriyèl KODEVI (Konpayi Devlopman Endistriyèl) ki twouve li nan Komin Wanament, depatman Nòdès. Non sèlman sòlda Dominiken yo rantre sou sòl Ayisyen an, yo tire anlè, yo arete ouvriye anndan espas la. Plizyè èd tan apre okenn reyaksyon bò kote rejim defakto PHTK 3zyèm vèsyon an ki gen Ariel Henry nan tèt li kòm premye Minis prezidan.
Okay, Premye oktòb 2022
Li te bò midi konsa, jounen jedi 29 septanm 2022 a, nan moman ouvriye nan pak endistriyèl KODEVI te pran poz pou ale manje, se moman sa a Majistra Komin Wanament lan, Lumas Demetrius te nan yon machin ap rantre nan espas la. Rive sou pon ki nan rantre a, li kwaze bab pou bab ak ouvriye yo ki pral manje. Majistra a te refize fè bak ak machin lan pou l bay ouvriye yo pase pou yo ale manje deyò espas la paske yo genyen inèd tan sèlman pou fè sa. Diskisyon san kanpe epi sa vin kreye gwo blokis. Nan moman an vin gen pouse paske moun ki dèyè yo pa konnen sa k ap pase devan an, ap pouse , yon polisye ki frape yon ouvriye nan chache mete lòd epi ouvriye a replike epi se moman vin gen yon gwo sitiyason panik , moun ap pouse moun , moun ap kouri, moun pase sou moun. Sekirite pak yo te depase, malgre polisye k ap siveye fwontyè yo te prezan yo pat ka jere sitiyasyon an. Anpil moun endispoze , sa ki blese, gen moun ki manke toufe, ki menm oblije lage kò yo nan rivè Masak la pou yo pa t mouri. Dapre sa yon sous Radyo Tele montagna ka fè konfyans rakonte nou.
Toujou selon sous nou, vin gen ijans pou kouri ak moun ki viktim yo lopital, ale nan dispansè ki nan KODEVI a, pa t gen posiblite pou te reponn ak ka ki prezante yo. Ouvriye yo te mande responsab nan dispansè yo pou mete anbilans ki nan espas la disponib pou mennen viktim yo al pran swen nan sant vil Wanament. Responsab yo te pral refize malgre eta moun ki viktim yo t ap dejenere, epi sa te pral soulve kòle anplwaye yo. Yon magazen ki twouve l nan espas la ta pral sakaje, yo kraze anbilans yo yon fason pou yo eksprime kòlè yo.
Kisa ki pase ak dominiken yo?
Pandan gen sityasyon sa a k ap devlope nan espas la, sekirite dominken yo ki prezan nan espas la tou san poze kesyon pou konnen sa ki genyen, kouri evakye tout pèsonèl dominiken ak lòt etranje k ap travay nan pak la epi deklare se bandi ki debake pou pase nan pak la pou rantre Sendomeng . Nouvèl sa a pral gaye toupatou nan Repiblik Dominikèn, nan tout radyo. Pou pwoteje pwen fwontyè sa a, gouvènman dominiken pral kouri deplwaye lame. Gad dominiken yo ki pa pran peyi Dayiti pou anyen kite limit dominiken an, rantre nan espas ayisyen an. Ouvriye yo ki te estomake lè yo wè sòlda dominiken yo rantre sou teritwa ayisyen an, te tire anpil kout wòch dèyè yo. Sa ki te pral fè gad domoniken yo reyaji ak kout bal, gaz lakrimojèn epi arete 2 ouvriye ayisyen, ki te pral libere apre paske te gen prezans plizyè jounalis ayisyen nan espas la nan moman yo rantre a ki t ap filme. Sekirite ayisyen ak polisye Ayisyen ki te prezan te pete kouri lè gad dominiken yo te penetre espas teritoryal Ayisyen an ki se yon vyolasyon grav nan dwa entènasyonal. Men pa gen okenn moun ki mouri kontrèman ak sa moun ap di sou rezososyal yo.
Ki reyaksyon Leta ayisyen sou zak sa a ?
Jiskaprezan otorite Ayisyen 2 jou apre pa janm reyaji apre aksyon sa a ki se yon derespektan pou anpil sitwayen Ayisyen ki pa mete dlo nan bouch yo pou non sèlman denonse otorite dominiken yo men tou kritike dirijan Ayisyen yo yon lòt fwa ki montre yo pa diy pou dirije peyi a.
Responsab KODEVI a, Fernando Capellan, nan yon nòt anonse yo fèmen Pak la paske genyen yon gwoup moun ki te vin piye depo manje ki anndan an. Yon enfòmasyon ki kontrè ak sa lòt moun ki te prezan nan espas la, tankou Responsab lapolis la, Majistra Wanament la, ni jounalis ki te prezan rakonte. Moun yo te sakaje espas la paske responsab dispansè yo pa te vle bay anbilans pou mennen moun ki viktim yo lopital malgre dispansè a pa gen kapasite pou te ba yo swen ka yo te nesesite, moun yo te fache , yo sakaje, tout sa ki te gen nan espas la. Men pou popilasyon Wanament lan se Majistra Komin nan ki se prensipal responsab ensidan regretab sa a.
KODEVI konstwi sou teritwa ayisyen an, li gen selon enfòmasyon yo 20 mil moun k ap travay anndan l. Se yon patenarya ant Ayiti ak Dominikani. Nan moman lame Dominiken deside kite limit pa li a se yon vyolasyon grav espas teritoryal Ayisyen an. Sityasyon sa a rive nan moman peyi Dayiti ap travèse yon gwo matonton kriz pandan gouvènman defakto a li menm kontinye ap mete pye sou kou popilasyon an ki pa konnen ki sen pou yo rele.
Franndy Lesperance
RTM
